14 Ocak 1967 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 23

İKTİSADİ Petrol Toroslara aşağı e haftanın başında Sah günü, saat 08.00'de, TPAO -Tür- kiye Petrolleri Anonim O Ortaklığı- nın Yenişehirdeki modern binasının önünden kalkan iki otobüs, bazı ö- nemli kişilerle basın mensuplarını İskenderuna götürüyordu. Ertesi gün. Cumhurbaşkanı Sunay, Başba- kan Demire!, Enerji ve Tabii Kay- naklar Bakanı Deriner ile daha bir- çok ilgiliyi İskenderuna getirecek o- lan uçak da ayni amaçla havalanı- yordu. İskenderuna gidişin (nedeni, C.H.P. koalisyon hükümetleri zama- nında plâna koydurulduktan sonra, projeleri ve ihalesi yapılan Batman - İskenderun Ham Petrol Boru Hat- tının işletmeye açılış töreniydi. Dev- let adamları, önemli iş çevrelerinin temsilcileri, teknisyenler ve olduk- ça kalabalık bir yabancı topluluğu ile basın mensuplarının katıldığı tö- ren, yapılan işin önemini belirtmek için alabildiğine parlak bir görünüşe bürünmüştü. Tahrandan Avusturya- ya gitmekte olan İran Şahının A- dana Hava alanında Cumhurbaşkanı Sunay ile bir süre görüşmesi, Boru Hattının açılış törenine ayrı bir ö- zellik verdi. İran Şahının ziyareti çabucacık unutularak, Oo Batman - İskenderun Boru Hattının geçen zaman içinde- ki serüveni hatırlandı. C.H.P. Hükü- metinin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakam Hüdai. Oral ile TPAO'nın o zamanki Genel Müdürü ve halen C.H.P.'nin Giresun senatörü olan İhsan Topaloğlunun bu uğurdaki çabaları hayırla yâdedildi. Bu kim- selerin böyle bir törene çağrılma- mış olmaları ise ayrı bir mizah ko- nusu olarak anıldı, durdu. Batman - İskenderun arası Türkiyenin ekonomik gelişmesin- de ve petrol konusundaki müca- delesini kazanmasında önemli bir rol oynayacak olan Batman-İsken- derun Ham Petrol Boru Hattı, Di- yarbakır bölgesinin petrollerini Ak- denize akıtacak 494 kilometrelik çe- lik borunun döşenmesini, gerektir- miştir. Bu uzun boru hattı, birincisi Batmanda, üretim bölgesinin pet- rollerinin depo edildiği (o başlangıç terminali; ikincisi de, örtyoldaki varış terminali olan iki noktayı bir- 14 Ocak 1967 VE MALİ leştirmektedir. Aynı zamanda "Tank Çiftliği" de denilen Dörtyoldaki ter- minalden itibaren, yükleme işlemi başlamaktadır. Bu iki terminalde, stokların muhafazası için 14 tane depolama tankı bulunmaktadır. Bunların yanında, başlangıç pompa istasyonu ile bitiş pompa istasyonu arasında, Diyarbakır ve Sarılda 2 "Ara İstasyonu" mevcuttur. Bu İs- tasyonları, Bahçede inşa edilen, "Bahçe Basınç Düşürme İstasyonu" izlemekte ve böylece, pompalama is- tasyonları tamamlanmaktadır. Bat- man - Diyarbakır - Sarıl - Bahçe - Dörtyol olmak üzere, dizi halinde beş istasyon, petrol naklinin teme- lini teşkil etmektedir. Yükleme için de, 15 kilometre u- zunluğunda, 14 metre su derinliği bulunan, 250 metre yanaşma boyu SAHADA ğince, Batman - İskenderun Boru Hattının geçtiği güzergâhta çalışma- sı muhtemel ve bu hatta rekabet e- decek durumdaki ikinci bir tesisin inşasına izin verilmeyecektir. Boru hattının önemi etrol boru hatlarının yapımında P "itici nedenler" diye anılan her türlü neden, Batman - İskenderun boru hattı için de geçerlidir. Bu ne- denlerin başında ucuzluk, sürat, em- niyet ve temizlik gelmektedir. Do- laylı yararları ise saymakla bitme- yecek kadar çoktur. Örneğin, kara- yollarının yıpranmasının önlenmesi ve trafik kazalarının azaltılması, tı- kanıklıkların ortadan kalkması ay- ni derecede önemli nedenlerdir. Ay- rıca, şu âna kadar ham petrol nak- linde kullanılmakta olan karayo- lunda çalışan tankerler, boru hattı- Pipe -line tesisinin açılış töreninde Demirel ve Gülez Patıtcan ve efendisi olan ve T şeklinde bir iskele inşa e- dilmiş bulunmaktadır. Üç kat ha- linde tecrit edilmiş olan çelik boru- ların döşenmesiyle meydana gelmiş olan 21 API graviteli 70 bin varil, yani 10 bin ton ham petrolü bir günde nakledecek güçteki boru hat- tı, yer yer değişerek, 1-2 metre de- rinliğe kadar inmektedir. Batman - İskenderun boru hattı- nın işletilmesi bir özellik üzerine kurulmuştur. Bu yüzden tesisin ta- mamına "serbest taşıyıcı" niteliği tanınmıştır. Gey başlangıç o böl- gesinde ve oyunca üretilecek her türlü ham petrolün nakli bu boru hattına tanınmıştır. Bu taşıma işlemi. Petrol Dairesinin tespit ve i- lan edeceği özel bir tarifeye uygun şekilde yürütülecektir. Bu tesisler için tanınan özel bir imtiyaz gere- nin çalışmaya başlamasıyla başka sektörlere yöneltilebilecektir. Bu a, yeni alanlardaki ekonomik faa- liyetlerin artmasını teşvik edecek- Türkiye için ve Batman - İsken- derun Boru Hattının bulunduğu böl- genin özelliklerinden gelen diğer ö- nemli bir neden de, ağır graviteli petrollerin çokça bulunduğu Diyar- bakır bölgesinde, boru hattının sağ- lıyacağı teşvik edici rolüdür. Fırat, Dicle ve Batman gibi, böl- genin başlıca büyük nehirlerinin ya- nında, 27 tane küçük nehir, 17 tane kara yolu ile 9 tane demiryolunu a- şarak gelen ve Batman bölgesinin ham petrolünü denize ulaştıracak o- lan Batman - İskenderun Ham Pet- rol Boru Hattının önemi, ğından çok daha büyüktür. sanıldı- 23