7 Ocak 1990 Tarihli Nokta Dergisi Sayfa 44

ROMANYA / ÇAVUŞESKU'NUN ARDINDAN Cesaret sirayet edince Birkaç hafta öncesine dek, D. Avrupa'nın en güçlü lideri konumundaki Çavuşesku, ani gelişen kitle eylemleri sonucunda iktidarını ve hayatını kaybetti. Peki, yıllardır Çavuşesku'nun zulmüne boyun eğen Romen halkı, nasıl oldu da birdenbire başkaldırdı? ı ı atliamın son kur- banları gömül- düğü zaman, ay- nı şehirde İlideri desteklemek için bir gösteri düzenlendi. Şehir mey- danında toplanan göstericiler'lide- rin resimlerini taşıyarak şaşaalı bir resmigeçit yaptılar. Hükümet üye- leri tam kadro gösteriye katıldı, Başbakan, bir nutuk çekti. Birkaç anarşist ve teröristin huzuru boza- mayacağını, milletin birliğini yok edemeyeceğini söyledi. Katılanların çoğunluğu bu gösteri için kasaba- larından şehre taşındığından, gös- teri bitince otobüslere doldurulup geri gönderildi. Diğerleri arka so- kaklardan evlerine sıvıştılar.”” Yıl 1978, yer Tebriz. Kaynak, “Üçüncü Dünya”'da tam 27 devrim ve darbeye tanık olan Polonyalı gazeteci-yazar Ryszard Kapuscins- ki'nin İran Devrimi'ni anlatan ki- tabı “Şahların Şahı.” Doğu ya da batı, kuzey ya da gü- ney pek fark etmiyor. Despotu des- pot yapan özellikler her yerde ay- nı. Değişen sadece baskının biçimi ve dozu. Kapuscinski'nin deyişiyle, “Bir despot, insanın alçak bir ya- ratık olduğuna inanır. Halkı hor görür ama, takdirini kazanmak için de hayli çaba harcar. Önemli olan görüntüyü kurtarmaktır. Diktatör- lüğün dünyası gösteriş dünyasıdır.”” Yıl 1989, yer Bükreş. Kaynak, haber ajansları: ““Dev gösteri... Ro- manya Komünist Partisi'nin 14. Olağan Kongresi sona erdi. Çavu- şesku oybirliği (evet, oy çokluğu de- ğil, oybirliği) ile yeniden genel sek- reter seçildi. Eşi Elena asil, oğlu Ni- Ââ NOKTA 7 OCAK 1990 ko yedek üye olarak Politbüro'ya girdi. Çavuşesku'nun kongredeki kapanış konuşması hoparlörlerle dışarıya da verildi. Öğle saatlerin- de, başkent Bükreş'in çeşitli bölge- lerinden gelerek kongre binası önünde toplanan 100 bin kişi (evet, yüz bin) Çavuşesku'nun konuşma- sını dinlerken sevgi gösterisinde (evet, sevgi gösterisi) bulundu.”” Evet, inanılır gibi değildi. Berlin Duvarı'nın yıkıldığı, Çekoslovak- ya'da ““ikinci Prag Baharı''nın ya- şandığı günlerde Romanya'dan ge- len haberler inanılır gibi değildi. Diktatörlüğü, despotizmi ayan be- yan ortada olan bir lidere halkın sevgi gösterisi yapması toplumbi- limsel bir bilmeceydi. Keramet kim- deydi? Romen halkında mı, Çavu- şesku'da mı, yoksa ““korku faktö- rü”nde miydi? İnsanları, bir despo- ta sevgi göstermeye iten neydi? Ama, çok geçmeden bilmece çö- züldü. “Çavuşesku'ya destek”” gös- terisinden üç hafta sonra, Temeş- var kentinde “Çavuşesku'yu pro- testo” gösterisi düzenlenmiş, gü- venlik kuvvetleri halka ateş açmış, binlerce kişi hayatını kaybetmişti. Çavuşesku gereğini düşünmüş, ül- ke genelinde sıkıyönetim ilan etmiş, dış gezi programını bozmayarak, yerine karısını bırakıp İran'a git- mişti. Ancak, sıkıyönetime rağmen gösteriler sürüyordu. Önce Temeş- var'da, sonra da Bükreş'te yürü- yüşler düzenlenmişti. Çavuşesku, Üç hafta önce kongre binası önünde Çavuşesku'ya sevgi gösterisinde bulunan yüzbinler, korkunun bittiği an onu alaşağı ettiler. Ve bayraklardan sosyalizmin simgeleri yırtılıp atıldı İran'dan döndü ve ikinci “Çavu- şesku'ya destek”” gösterisi için hal- kını Başkanlık Sarayı'nın önüne wâwıwm F rar ae