7 Ocak 1990 Tarihli Nokta Dergisi Sayfa 52

D.ALMANYA / “YILIN OTOMOBİLİ” TRABANT Küçük Doğu Almanya D.Almanların küçük otomobilleri “Trabant”lar, tarihi geçmişi, geri teknolojisi, hantallığı hatta el kitabıyla, ülkenin küçük bir kopyası adeta “Bir Trabant şoförü motordan gelen korkunç uğultuyu niye duymaz? İki büklüm oturduğundan, dizleri kulaklarını kapatmıştır da ondan.” Doğu Alman fıkrası atı dünyası, “Trabant”'ları -ya da Doğu Almanların taktığı kısa ve sevimli adıyla “Trabi”leri- Batı'ya kitlesel seya- hatler başladığında tanıdı. Öncele- ri pek ciddiye alan da olmadı. Sevimli ama Soğuk Savaş yıllarını hatırlatan hayli demode görünüşle- riyle, sadece hafızalarda, kolay si- linmeyecek bir yer bıraktı. Ama Doğu Almanlar için ayrı bir öneme sahipti Trabiler. Yıllarca be- raber yaşamışlar, Doğu Alman ha- yat tarzının vazgeçilmez bir unsuru durumuna gelmişlerdi. Trabi'siz bir Doğu Alman düşünülemeyeceği gi- bi, Doğu Alman'sız bir Trabi de düşünülemezdi. İki taraf öylesine özdeşleşmiş, öylesine iç içe geçmişti ki, onları birbirinden ayrı olarak düşünmek imkânsızdı. Trabi, aslında biraz Doğu Alman Komünist Partisi, biraz da Eric Ho- necker idi. Her şeyden önce, parti ve devrik lideri gibi Yalta'nın mi- rasıydı. Fabrika, Audi otomobille- Bir “teknoloji harikası'” 1. MOTOR: Tamamen motosiklet tekniğine göre yapılmış. İki zamanlı, iki kocaman silindirli. Ge- ne de, ortalama bir motosiklet motorundan dört defa daha güçlü. 2. BENZİN DEPOSU: Motor blokuna yerleştiril- miş. Basit yerçekimi kuralıyla işliyor. Bu sistem 1947'den bu yana hiçbir Batı otomobilinde bu- lunmuyor. 3. ÖN TAKIMLAR: Süspansiyon üçgenleri mo- dern görünüşlü, ama çok ince bir yayla tuttu- rulmuş. Dingil, atla ya da insanla çekilen iki te- kerli araba prensibine uygun olarak yapılmış. Fren sistemi ise tambur. 4. DİREKSİYON AKSAMI: Teknisyenlerin söyle- diğine göre arabanın en moderm tarafı. 5. MOTOR HAZNESİ: Kauçuktan. Ama tespit sis- temi son derece vahim. Kapak görevi gören bir çubukla motor tespit edilmiş. 6. ARKA TAKIMLAR: Yine modern görünüşlü. Ama üçgenler yine incecik yaylarla tutturulmuş ve yine tambur fren kullanılmış. 52 NOKTA 7 OCAK 1990 SNE ARRTAEEN rinin yaratıcısı August Horch tarafından 1910 yılında Zwickhau'- da kurulmüş, Ikinci Dünya Sava- şı'ndan sonra Yalta'nın ikiye böldüğü Almanya'nın Doğu kesi- minde kalmıştı. 1957'den beri aynı tipte ve o gün için bile çok geri olan bir teknolojiyle üretiliyordu. Kısa- ca, Trabi, Doğu Alman Komünist Partisi ve devrik lideri Honecker gi- bi, 20 yılı aşkın bir süredir hiçbir yenilik geçirmemiş, hiçbir reforma şahit olmamıştı. Muhafazakârlığının yanı sıra, ül- ke ekonomisi gibi hantal ve yavaş- tı. İki silindirliydi, Batılı hemcinsleri saatte ortalama 200-220 km.'lik bir maksimum hıza ulaşır- ken, Trabi saatte ancak 100 kilo- metreye çıkabiliyordu. Zaman ve hız mefhumu kendisi için o denli yabancıydı ki, en hassas yerleri vi- tes kutularıydı. İkinci vitese geçer- ken nazlanıyor, üçüncü viteste kolaylıkla dişli dağıtıyordu. Çevreyi, Batı arabalarından üç- dört kez daha fazla kirletiyordu. Doğu Alman vatandaşının nefes alamayacak kadar bunalmasında