20 Mart 1939 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 79

80 — Her Ay dalgalar deriz. Su dalgaları ise hem arzani ve hem de tulâni dal- galardan mürekkeptir. Ses dalgalarının taşıdığı kudret pek küçük olduğundan ku- lak zarının pek hassas olması icab eder. Hesab edildiğine göre mütemadiyen konuşan bir milyon kişinin. çıkardıkları ses kud- reti tamamile hararet kudretine inkılâb ederse bir çay fincanın- daki suyu kaynatmak için bir buçuk saat geçer! Buna mukabil birisi bağırdığı zaman etrafındaki 4000 ton ağırlığındaki havayı ihtizaz ettirir! Su ve ziya dalgaları gibi ses dalgaları da in'ikâs ve inkisar eder. Bir ses dalgası bir hailden in'ikâs edince sada (aksi savt) hâsıl olur. Bu hâdisenin hergün şahidi oluruz. Baharda Boğazda giden vapurların düdük seslerinin râkid havada hâsıl ettikleri sadaları hepiniz hatırlarsınız. Kapalı bir yerde, meselâ bir kon- ferans salonunda veya bir mabedde, bu sadalar da in'ikâs eder- ler. Buna mükerrer sada yahut reverberasyon deriz. Bir konfe- rans salonunda çıkarılan bir sesin sönmezden evvel meydana ge- tirdiği bu mükerrer sadalar bilhassa mimari meselelerde çok mü- himdir (1). Bir konferans salonunun akustik şartlarının iyi olması için bu akisler müddetinin mümkün olduğu kadar kısa olması icab eder: Büyük konser salonları, büyük gramofon fabrikaları- nın konser salonları, radyo stüdyolarında bu müddetin 2 saniye- yi geçmemesi icab eder. Bilhassa konferans salonlarında bu müd- det çok mühimdir. Bu müddet uzun olursa hatibin sözleri dinli- yenlerin kulağında birbirine karışır ve söz anlaşılmış bir hale girer. Bu müddeti kısaltmak için bu gibi salonların duvarları keçeler, halılar gibi ses belden şeylerle örtülür, Bu iş için hu- susi maddeler de yapılmaktadır. Tahta tozunu sıkıştırmakla ya- pılan ve Akustolit denilen tahtalar bunlardan biridir. Büyük camiler, kiliseler gibi mabedlerde bu müddet uzun olup on beş yirmi saniyeyi bulur. Rardyo stüdyolarında veya gramofon fabrikalarında bu müddeti uzatıp sun'i olarak mabed sesi çıkarmak için küçük odaların duvarları mücellâ kılınır. Hâ- sılı bu müddet yeni mimaride çok mühimdir. (il Kapalı bir yerde çıkarılan ses dalgaları bu yerdeki cisimlere, duvarlara çarparak ses kudreti hararet kudretine inkılâb eder. Sesin husulü ile sönmesi arasında geçen müddet mümkün olduğu kadar kısa olmalıdır.